Yelkene Camadan Vurmak – Küçültmek
Yelkenli teknelerde, rüzgar şiddeti artıp teknenin kontrolünü kaybettirecek seviyeye geldiğinde yelkenlerle seyir yapmaya devam edebilmek adına yelkeni küçültmemiz gerekir. Rüzgar şiddeti tekneyi gereğinden fazla yatırmaya başladığında, teknenin kontrolünü kaybetmeye başlayacağımız için yelkenin alanını küçülterek rüzgarın kuvvetini azaltmış oluruz. Bu işlemin adına camadan vurmak denir.
Hangi kuvvette bir havada hangi yelkenin kullanılacağı veya hangi alanda bir yelken kullanılması gerektiği konusunda değişik cetveller varsa da rüzgara göre seyir yönü, dalga yüksekliği ve şekli, teknenin verdiği cevap nedeni ile bu cetveller tam cevap vermezler.
Yelken ne zaman küçültülür sorusunun en doğru cevabı “Küçültsem mi acaba?” sorusunun aklınıza geldiği andır. Tüm trimler yapılmış ona rağmen bu soruyu düşünüyorsanız yelken küçültmenin zamanı gelmiştir. Rüzgara karşı seyirlerde teknenin sağnaklarda kontrolsüz bir şekilde rüzgar üstüne dönmesi, aşırı yatması camadan vurulması gerektiğinin bir göstergesidir.
Geniş apaz ve özellikle pupa seyirlerde 6 – 7 kuvvet havalarda bile balon dahil tüm yelkenler basılı iken seyir yapılabilir. Eğer teknenin kontrolu zorlaşmışsa yelken küçültmekte yarar vardır. Özellikle pupada, küçültme ana yelkenden yapılmalıdır. Genova teknenin başını dengeler ve pupada dümen tutmayı kolaylaştırır.
Yelkenlerin aşırı küçültülmesi ise faydadan çok zarar getirir. Tekne nasıl suda yüzüyorsa, yelkenler de havada “yüzer”. Yelkenlerin rüzgar arttığı için gereğinden fazla küçültülmesi veya tamamen indirilmesi, hem rüzgar hem denize tabi olan teknenin sadece denize tabi olmasını sağlayacak, tekne çok sallanacak, serpinti artacak, hem tekne hem de içindekiler yorulacaktır.
Önce hangi yelkeni küçültelim sorusunun da cevabı size bağlıdır. Temelde yelken küçültme her iki yelkeni de eşit oranlarda küçültülerek yapılır. Rüzgar çok artmamışsa sadece bir yelkeni küçültmek gerekir. Her ne kadar sarmalı genovalarda bir halatı çekerek yelken küçültmek daha kolay geliyorsa da, sarma ile genova torunun arttığı ve yelkenin daha kuvvetli hale geldiği ve şeklinin bozulduğu unutulmamalıdır.
Eğer genova değiştirilebiliyorsa bir küçüğü ile değiştirmek daha iyi bir çözümdür. Genovası sarmalı olan teknelerde ana yelkene camadan vurmak (küçültmek) daha doğru olabilir. Genova sarılarak veya bir küçüğü basılarak küçültülür. Ana yelkene ise camadan vurulur: Eğer hava camadan vurulmasını gerektirecek kadar sertse, limandan ayrılmadan yapılabiliyorsa, yapılması önerilir. Camadan çözmek, vurmaktan her zaman daha kolaydır. Genova sarılarak veya bir küçüğü basılarak küçültülür. Ana yelkene ise camadan vurulur.
Eğer hava camadan vurulmasını gerektirecek kadar sertse, limandan ayrılmadan yapılabiliyorsa, yapılması önerilir. Camadan çözmek, vurmaktan her zaman daha kolaydır. Seyiride ve yalnızken vurmak gerekirse, genova ıskotası sancaktan basılı iken, dümeni sancağa alabanda edip bağladıktan sonra, ana yelken ıskotasını az boşlayarak, camadan vurabilirsiniz. (Yol hakkı sizde kalır, tekne sürüklenmez, ve başı rüzgara dönük kalır.) Eğer yeterli ekibiniz varsa, bumbanın tekne dışına fazla taşmayacağı bir açıda orsa / dar apaz seyrine girilir.
Camadan
- Pupa palangası gevşetilir, ıskota biraz boşlanır, balançina bumbanın aşağı düşmesini engelleyecek kadar alınır.
- Mandar direk dibinde veya havuzluğa gittiği yerden, camadan boyundan biraz fazla bırakılır ve bağlanır, (cem kilitle sıkıştırılır)
- Orsa yakası el ile aşağı çekilir.
- Camadan halkası veya matafyonu(gözü) kancaya takılır (kanca yoksa halat ile bağlanır).
- Mandarın boşu alınır.
Güngörmez yakasında takılı olan camadan halatı (yerine göre direk dibinden veya havuzluktan) gerilir. Yelken sadece karula köşesi ve ıskota köşesinden sabitlenir. Diğer bağlar yelkenin toplu durmasını sağlar, aşırı gergin olmamalıdır.
Yelkene camadan vurmak için en temel yollarından biri yukarıda açıklanmıştır. Yeni teknelerde camadan halkalarından veya matafyonlarından tek bir halat geçirilmekte ve bu halat vinç ile gerilerek camadan vurulmaktadır. Bu tür bir donanımı olan teknelerde yelken çok fazla boşlanmadan mandar bırakılırken, camadan halatı vinç ile sarılmaktadır. Bu tür donanımda unutulmaması gereken, mandarın boşlanan her ölçüsü için camadan halatının 4 ölçü çekilmesi gerektiğidir.
Teknede camadan matafyonu veya halkası dışında hiç bir donanım yoksa, aynı sıra takip edilerek, önce karula köşesi halatla “goose neck”e (Bumbanın ana direğe bağlandığı menteşe) camadan bağı ile bağlanır. Mandarın boşu alınır. Bumbanın iskota köşesine yakın, camadan matayfonunun dikey hizasından biraz daha başa doğru bir noktasından halat izbarço bağı ile bağlanır, yelkenin güngörmez yakasındaki camadan matafyonundan halatın diğer ucu geçirilir ve bumbanın köşesinden geçirilerek boşu alınır ve bağlanır.
Çok kolay gibi görünse de bu halatın güngörmez yakasındaki matafyon veya halkadan geçirilmesi yelken yapraklanacağından rüzgarda oldukça zordur. Bu nedenle camadan vurulması gündemde ise en azından güngörmez yakasındaki camadan donanımının yelken açılmadan yapılaması kolaylık sağlar. Seyirde ve yalnızken vurmak gerekirse, genova ıskotası sancaktan basılı iken, dümeni sancağa alabanda edip bağladıktan sonra, ana yelken ıskotasını az boşlayarak, camadan vurabilirsiniz. (Yol hakkı sizde kalır, tekne sürüklenmez, ve başı rüzgara dönük kalır.) Eğer yeterli ekibiniz varsa, bumbanın tekne dışına fazla taşmayacağı bir açıda orsa / dar apaz seyrine girilir.
