Blog

Yelken ile rüzgarı baştan (yaklaşık) 30 derecenin altında aldığımız açılar hariç her istikamette seyredebiliriz. Gideceğimiz istikametin rüzgarın geldiği yönde olması halinde ise rüzgarı açılı alarak zigzaglar çizerek ulaşmak istediğimiz yere doğru gideriz. Zigzag çizerken rotamızı değiştirmek için yaptığımız hareket tramola manevrası olarak adlandırılır

Sağlıklı bir tramola atabilmek için, ölü alanda fazla oyalanmadan, hızla kontra değiştirmek gerekir. Tekne kendi hızıyla dönüşünü tamamlayabilmelidir. Eğer teknede tramola atabilmek için yeterli hız yoksa, önce hız kazanılmalı, ardından tramolaya başlanmalıdır.

Tramola tamamlanamazsa, yani tekne “ölü alan” da kalırsa tekne hiçbir yöne hareket edemez. Buna köre düşmek denir.

Yelkenle seyreden bir teknenin rüzgar üstüne doğru pruvasını döndürerek yaptığı manevraya Tramola denir.

Tramola atabilmek için orsa seyrinde olmak gerekmektedir. Orsadan daha geniş bir açıyla seyreden tekne tramola atmak istediğinde, önce orsaya girmeli daha sonra teknenin dönmesini devam ettirerek yelkenin yer değiştirmesiyle diğer kontraya geçmelidir. Yelkenler diğer kontrada rüzgar ile dolduğu zaman tramola tamamlanmış olur ve yeni seyre göre dümen tutmaya başlanmalıdır.

Bir teknenin orsa seyrinde iken pruvasını rüzgarüstüne doğru yöneltip, teknenin kendi hızıyla kör noktadan geçerek kontrasını değiştirmesidir. Bu manevra teknenin orsa seyrinde olması şartıyla, örneğin sancak kontra orsa giden bir tekne, tramola atarak yine orsa seyrine geçer fakat artık rüzgarı sancak taraftan almak yerine iskelesinden alarak artık iskele kontra olur.

Tramola manevrası esnasında yelken, teknenin üzerinde bulunduğu taraftan diğer tarafına geçer. Burada dikkat edilmesi gereken husus ise; bu manevrayla yelkenin üzerinde bulunan ağırlık merkezi yer değiştireceğinden, mürettebatın da yer değiştirmesi gerekir.

Yelkenli teknelerde yelken ile seyir yapıyorsanız ve rüzgar açısı 0 veya ona yakınsa orsa seyri yapmanız gerekir. Ancak bu durumda ulaşmak istediğiniz hedeften sapmış olursunuz.  Bunun için yelkenlerin  kontrası değiştirerek tramola manevrası yapmak gerekir.  Bunun yapabilmesini sağlayan seyre ise “VOLTA SEYRİ” denir.

Bunu başarabilmesinin yolu teknenin 45 derecelik orsa seyrini iki farklı kontra ile yapabilmesinden geçmektedir. Yani toplamda 90 derecelik bir dönüş yapmak gerekir. Bir kontrada belli bir tarafa orsa seyrinde hareket eden tekne, daha sonra tramola atarak diğer kontra orsa seyri gitmeye başlar ve de böylece endirekt bir şekilde hedefe ulaşmış olur. Tramolaların adedi yani sıklığı toplam mesafeyi değiştirmeyecekse de, farklı bir rota izlenerek hedefe ulaşılmasını sağlayacaktır.

 

Tramola Atarken Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

1. Tiramola manevrası yapmadan önce yolunuzda herhangi bir engel olmadığından emin olun. Teknenin rüzgâr üstü tarafında tekneye 90 derecelik bir açıda bakıp; belirgin bir kerteriz noktası, karada bir işaret, bir şamandıra ya da bir tekne olup olmadığını kontrol edin. Varsa tiramoladan sonra orya yöneliyor olacaksınız. Hızlanmayı sürdürün. Dümenci mürettebata “alesta tiramola” (tiramolaya hazır ol) komutunu verir.
2. Mürettebat ön yelkenin rüzgarüstü ıskotasını vince dolayıp kasmaya, rüzgaraltı ıskotasını da boşlamaya hazırlanır. Vinç kolu yelkenin durduğu taraftan diğer tarafa aktarılır.
3. Mürettebat bu hazırlıklardan sonra “alesta” (hazır) cevabını verir. Dümenci “tiramola” veya “Orsa alabanda tiramola” komutunu verir ve dümeni veya yekeyi basar.

Önemli Not :

Tiramolayı atarken otomatik pilotu kullanmak istiyorsanız oto pilot kullanılarak   tiramola attırılır (Örneğin Raymarine için önce Auto tuşuna  sonra (-1 ve -10) veya (+1 ve +10) tuşlarına birlikte basılır).

4. Tekne rüzgâr üstüne dönerken, ön yelkenler yapraklanmaya başlayınca yelken tarafındaki alçak ıskota halatı tamamen boşlanır. Bu esnada kör noktada fazla kalmadan seri olmak gerekir
5. Mürettebat karşı tarafa geçer (bumbayı kollayarak). Bumbayla aynı anda yer değiştirmeleri gerekir.
6. Dümencide yeni yüksek tarafa geçer.
7. Ön yelken yeni rota için önce cenoa ıskotasının boşu alınır sonra gerekiyorsa vinç kolu kullanılır.  Orsa seyrine devam edilecekse yelkenler tamamen trim edilir.

 

Yelkenlerin trim edilip,  rüzgârüstündeki kurdele düşüyorsa rüzgâr üstüne fazla çıktınız (yükseldiniz) anlamına gelir. Rüzgâraltındaki kurdelenin tepeye doğru durması apaza doğru fazla dönüldüğü anlamına gelir.

 

Omurga Salma ve Bastonlu Tekneler

Omurga salma ve bastonlu bir teknede tramolanın nasıl atıldığına bakalım. Bu tür teknelerde tramola yavaştır ve zor atılır.

1. Dönmeye karar verdiğimiz zaman “skipper – tekneyi yöneten” “alesta tramola – tramolaya hazır olun ” der.
2. Ana yelken ıskota arabası ray üzerinde orta noktaya getirilir.
3. Tüm çalışacak ekibin “alesta-hazır” cevabını aldıktan sonra skipper “tramola” komutunu verir.
4. Dümenci dümeni tramola atılacak tarafa – rüzgar üstüne – alabanda eder- sonuna kadar kırar.
5. Rüzgar altı ıskota – basılı olan hafifçe genova yapraklanıncaya kadar boşlanır.
6. Tekne rüzgar üstüne doğru çok yavaş dönüyorsa, ana yelken – varsa mizana bumbası rüzgar üstüne çevrilerek teknenin dönmesi hızlandırılır. Rüzgar bir bordodan diğer bordoya geçene kadar genova ıskotası bırakılmaz,
7. Tekne diğer bordodan rüzgarı almaya başladığı zaman ıskota bırakılır, rüzgar altı ıskota mümkün olduğu kadar çabuk vince sarılır ve gerilir.
8. Ekipte yeterli eleman varsa bir kişi direk dibinde genovanın bir bordodan diğerine geçmesine yardım eder, takılmaları engeller.
9. Dümenci orsa açısından biraz daha fazla bir açı ile – dar apaz /apaz tekneyi hızlandırır ve tekrar orsaya sokar. Genova ve ana yelken trimleri yeniden yapılır.

 

Modern Salmalı Tekneler

Modern salmalı teknelerde çok daha çabuk yapılır.

1. Dümenin kırılması ile birlikte genova boşlanır,
2. tekne dönmüştür, diğer taraftan ıskota kasılır ve trimler yeniden yapılır.
3. Hızlı bir tramola için biri boşlanacak ıskotada, diğeri alınacak ıskota vincinde, bir kisi de alınacak ıskotayı çekecek konumda havuzlukta ve dümenci olmak üzere 4 kişi gerekir.
4. Boşlanacak ıskota vinci üzerinden vinç kolu alınır – Vinç kolu işi bittikten sonra vinçler üzerinde bırakılmamalıdır.
5. Basılacak taraftaki vince kol takılır, ıskota bir tur vinç üzerine sarılır. Tramola komutu ile ıskota boşlanır diğer ıskota çekilir,
6. tekne rotaya girerken vinç ile gerekeli trim yapılır.

 

Otopilot ile Tramola Atmak

Bu işlem gezi teknelerinde otopilot varsa bir kişi ile kolaylıkla yapılır.

1. Her iki ıskota da kolaylıkla boşlanabilecek ve alınabilecek şekilde vinç üzerinde birer tur sarılı iken el ile tutulur,
2. iskeleye tramola atılacaksa oto pilot üzerinde -1 ve -10 tuşlarına aynı anda basılır (sancağa atılacaksa +1 ve +10), oto pilot tramola atar,
3. ıskotanın biri boşlanır diğeri el ile alınır ve trim edilir.

 

Orsa Seyir Açısı Nelere Bağlıdır / Etkileyen Faktörler

1. Orsa seyri açısı; teknenin yapısına,
2. Genova raylarının orta hatta olan uzaklığına,
3. Baş bodoslama ile direğin mesafesine,
4. Yelkenlerin toruna bağlı olarak değişir.
5. İstisnaları olsa bile bir kontradan diğer kontraya geçildiğinde tekne 80 – 110 derece açı ile seyredebilir. Bu açı günümüzde kullandığımız yatlarda 90 -100 derece civarındadır.

 

Ne Zaman Tramaola Atılmalı ve ya Atmalıyım

Yani ne zaman tramola manevrası yapmalıyım? sorusunun cevabı genellikle

1. Gitmek istediğiniz noktayı kabaca 90 derecede – bordoda gördüğünüz zamandır. Rüzgar açısının ve hızının ileride değişebileceği, teknenin az da olsa rüzgar altına sürüklenebileceği dikkate alınırsa bu açı 100 derece olarak kabul edilebilir, yani hedefi bordoda gördükten sonra bir süre daha aynı kontrada gitmekte yarar vardır.
2. Atılacak her tramola zaman kaybıdır.
3. Gerektiği kadar az tramola manevrası ile hedefe ulaşmaya çalışmak en doğrusudur.
4. Tramola ile rüzgarı bir bordodan diğer bordoya aşırmak en az riskli dönüş şeklidir.
5. Özellikle sert havalarda yetersiz eleman varsa zaman kaybı göze alınarak kavançaya tercih edilmelidir.
6. Orsa seyri tüm teknelerin en yavaş seyridir,
7. bir de gideceğiniz yöne yaklaşık 45 derece açı ile gittiğinizi düşünürseniz oldukça uzun zaman alması kaçınılmazdır.
8. Vaktiniz kısıtlı ise genovayı indirip -sarıp, sadece ana yelkeni basarak rüzgara çok dik bir açı ile (ana yelken çalışacak kadar) motor yelken seyredebilirsiniz.
9. Tekneniz yelken ile rüzgara da tabi olacağından;
   1. Yalpalama azalır,
   2. Baştan gelen serpintiler azalır,
   3. Dümenin kontrolu kolaylaşır
   4. Hızınız da artar,
   5. Ayrıca motorda bir arıza halinde, tehlikelerden çok daha hızlı uzaklaşma şansınız olur.

 

Önemli  Not :

Bazı gezi teknelerinde ana yelken arabası yoktur ve ıskota kaportanın iskele ve sancağındaki iki makaradan geçerek havuzluğa gelir, bu teknelerin ana yelken bumbası orsaya girebilmek için yeteri kadar orta hatta çekilemez, çekilse bile özellikle hafif havalarda bumbayı çok aşağı basarak güngörmez yakasını çok kasarlar. Bu teknelerde bumba ıskota köşesinden alınacak bir halat bordolarda sağlam bir mapaya veya doğrudan kıçtaki koç boynuzlarına bağlanarak ana yelken trim edilebilir.