Blog

Kavança Manevrası

Bir teknenin kontrasını, kafayı açmak kaydı ile pruvasını rüzgaraltına doğru döndürerek değiştirmesidir. Bu manevranın yapıldığı seyir pupa seyri olup, örneğin sancak kontra pupa giden bir tekne kavança atarak yine pupa seyrinde kalır ama iskele kontra olur. Kavançada kör nokta bulunmadığı için bu manevranın hızlı yapılmasına gerek yoktur. Aksine yavaş, dikkatli ve doğru bir zamanlamada yapılmalıdır.

Yelkeniyle seyreden bir teknenin rüzgar altına doğru pruvasını döndürerek yaptığı manevraya Kavança denir.

Kavança atabilmek için pupa seyrinde olmak gerekmektedir. Pupadan daha dar bir açıyla seyretmekte olan bir tekne pupaya gelene dek kafayı açmak ve iskotasını salıp son aşamada pupa konumuna gelmek zorundadır. Pupada seyrederken rüzgar altına doğru dönerek, ana yelkenin yerini ve dolayısıyla da seyrettiği kontrayı değiştiren tekne kavança atmış olacaktır.

Kavança dönüşü esnasında ölü alan bulunmadığı için hızlıca atılmasına gerek yoktur. Rüzgar sürekli arkadan itmektedir. Aksine, bu itiş kuvveti hızlı bir dönüşte bumbayı çok sert br şekilde karşı tarafa geçirebilir. Bu nedenle kavança dönüşleri çok yavaş ve dikkatice yapılmalıdır.

İstemsizce yapılan sert bir kavança ekibe ve donanıma zarar verebilir!

Kontrollü bir kavança atmanın ilk kuralı dümencinin yavaş bir dönüş planlamasıdır. Dönüş esnasında bir kişi bumbayı eliyle diğer tarafa itebilir. Bu, bumba üzerinde oluşacak yükü azaltacaktır. Bir başka yöntem ise anayelken iskotasının boşunu alıp, dönüşten hemen sonra tekrar bırakmaktır.

 

İstemsiz Kavança Nedir ?

Pupa seyrinde yelken yapmak, ip üstünde yürümeye benzer. Rüzgara 170 – 180 derece açı ile giderken rüzgarda oluşabilecek küçük bir değişim veya dümencinin dalgınlık sonucu tekneyi 180 derecenin de ötesine kaydırması, veya teknenin dengesini bozacak bir dalga, anayelkenin tersten dolmasına ve istemsiz kavança atılmasına sebep verebilir.

İstemsiz kavança atılması, anayelken bumbasının bir anda kontra değiştirmesine sebep olacaktır. Bu olay,

1. O sırada havuzlukta olan ekip üyelerine,
2. Sert hareket sonucu hareketli ve hareketsiz donanıma, zarar verebilir.

İstemsiz kavança tehlikesi nedeniyle pupa seyrinde dümenci dikkatli bir şekilde rüzgarın durumunu kontrol etmelidir.

İstenmeyen Kavançanın Nasıl Önlenir ?

Pupa seyri yapmak çok dikkat gerektirir. Rüzgara 170-180 derece açıyla giderken, rüzgarda oluşabilecek en küçük değişim veya dümencinin küçük bir dalgınlığı teknenin dengesini bozup aynı zamanda istenmeyen kavancalara sebebiyet verebilir. İstenmeyen kavançadan korunmak için dikkatli dümen tutmak gerekir. İstenmeyen kavançaların belirtisi;

1. Cenova ana yelkenin arkasında boşlar ve diğer tarafa geçirilmesi gerektiğini işaret eder.
2. Ana yelkenin arka yakası dalgalanmaya başlar.
3. Ana yelkenin ön yakası yapraklanır.

Bunlardan biri ya da hepsi görüldüğünde, kavançaya çok yakınsınız demektir. Bunun için yekeyi veya dümeni kullanılarak tekneyi rüzgâr üstüne döndürmeniz gerekir.

Başarılı Bir Kavança Nasıl Yapılır ?

Kavança atılmaya karar verilmesi durumunda, zamanlama çok önemli bir husustur. Eğer bir sağnak esmesi ya da bir dalga yükselmesi gibi bir durum varsa ortada, kavança daha uygun koşullarda yapılmak üzere ertelenmelidir.

Başarılı bir kavança şöyle yapılır:

1. Dümenci alesta kavança (kavança ya hazır ol) diye bağırır.
2. Boştaki ön yelken ıskotası hazırlanır.  Vince sarılarak boşu alınır.
3. Mürettebat alesta (hazır) der.
4. Dümenci yeke veya dümen kullanılarak rüzgâr altı dönüşü başlatır.
5. Mürettebat rüzgâr üstü ıskotayı hazırlar.
6. Tam rüzgâr aşağı konuma gelince dümenci “kavança” diye bağırır.
7. Hafif rüzgârda ya da küçük teknelerde mürettebat pupa palangası ya da ana yelken ıskotasını varsa arabasını kullanarak bumbayı karşı noktaya geçirir.
8. Rüzgâr şiddetliyse ya da tekne büyükse bumba kavança öncesinde orta hattına alınmalıdır. Böylece bumbanın savrulması önlenir.
9. Teknenin kıçı rüzgâr önünden geçer.
10. Mürettebat ön yelkeni trim eder.
11. Bumba karşı noktaya geçtiğinde ana yelken ıskotası boşlanıp darbenin yumuşaması sağlanır.
12. Mürettebat alabora olmayı önlemek için rüzgâr üstüne geçerek dengeyi sağlar.
13. Teknede gerekli trim ve dümen tutuşu sağlandıktan sonra mürettebat alçak tarafa geçebilir.

 

Kontrolü Kavança Püf Noktaları 

Kavança atılmasında en önemli husus yavaş atılmasıdır. Manevra sırasında bumbanın ana yelkene vurup direği kırabileceği için, önceden ana yelken ortada sabitlenmelidir. Cenoa halatlarının önde boşta kalıp dolanmaması için mutlaka vinçte olmalıdır. Eğer, sağnak esmesi ve dalgaların yükselmesi gibi kavançaya engel bi durum varsa şayet kavança ertelenmelidir. Dümen dikkatli tutulmalıdır. Cenoa ana yelkenin arkasında pırpırlanır ve öte yana geçmek ister. eğer kavança atmak istemiyorsanız, tekneyi rüzgarın geldiği yöne (rüzgarüstüne) döndürmelisiniz.

 

 Otopilot ile Kavança Nasıl Atılır ?

1. Tekne otopilota konur.
2. Tersteki, boştaki vince cenoa halatı sarılır, boşu alınır ve kilitlenir.
3. Vinç kolunun yeri değiştirilir (cenoanın geçeceği tarafa aktarılır).
4. Ana yelken tam ortaya getirilir ve sabitlenir.
5. Otopilota rüzgârüstü yönünde 10° basılarak teknenin davranışı izlenir.
6. Gerekirse tekrar basılır 170-180°‟ler arasında bir yerde ana yelken cenoanın rüzgârını keser ve cenoa düşer.
7. Otopilota tekrar basılır cenoa ters tarafa geçmeye başlar.
8. Cenoa diğer tarafa geçince halatı üstten boşaltarak boşlanır ve diğer tarafta daha önce kilitlenen halatın boşu alınır.
9. Son olarak ana yelken iskotası gevşetilir, bumba yer değiştirir ve rüzgâr ana yelkene dolar.

 

Önemli Not

Unutulmamalıdır ki pusula ile dümen tutmada iskeleye (sola) dönerseniz pusuladaki rakamlar küçülür, sancağa (sağa) dönerseniz rakamlar büyür.  Eğer karada her hangi bir işaret varsa bunu hedefleyerek dümen tutmanızda fayda vardır. Pusulaya bakarak dümen tutmak alışkın olmayanların başını döndürür mide bulantısı yapar.

 

Kavança Atma 

1. Kavança atılacağını tüm ekibe duyurun.
2. Tekneyi rüzgarı biraz daha bordodan alabilecek bir rotaya sokun. (130 -150 derece gibi)
3. Kavança önleyici donanım yaptıysanız boşlayın.
4. Ana yelken ıskota arabasını rayın ortasına getirin
5. Ana yelken ıskotasının boşunu mümkün olduğu kadar alın
6. Tekneyi rotadan çıkarmayın, ıskota alındıkça tekne rüzgar üstüne dönmek ister, dümenle engelleyin hatta ıskota alındıkça rüzgar açısını 180 dereceye getirmeye çalışın. Kaçırırsanız ana yelkeni hemen boşlayın ve tekneyi rotaya soktuktan sonra yeniden başlayın.
7. Rüzgarı diğer bordoya alacak şekilde yavaşça dümen kırın. Bumba diğer tarafa geçince dümeni düzeltin ve tekneyi pupada tutun.
8. Ana yelken ıskotasını boşlayın ve diğer kontradan 130-150 derecelik seyre girin. Kavança önleyici donanımı bağlayın ve açınızı 150- 170 dereceye düzeltin.

Yukarıdaki yöntem pupada ayı bacağı ile giderken genovaya hiç dokunmadan kolaylıkla yapılabilir. Eğer genovanız da ana yelken ile aynı tarafta ise ana yelkenin kavançası sırasında ıskotasını bir taraftan alırken diğer taraftan boşlayabilirsiniz. Kavançada dikkat edilmesi gereken en önemli konu teknenin pupa seyrinden kaçırılmamasıdır. İkinci önemli bir konu ise kavança atarken genovanın kapatılmamasıdır. Özellikle ana yelken ıskotası kasılıp ana yelken ortaya getirildiğinde götürücü güç cenova olacaktır ve ana yelken üzerindeki rüzgar gücü azalacaktır. Eğer ekip sayınız yetersizse kavançada dikkat tamamen ana yelkene verilmeli, genova en son trim edilmelidir.

Pupada en güvenli seyir, ana yelkenin inidirldiği, bumbanın güverteye bağlandığı ve başa kelebek dediğimiz biri iskele diğeri sancakta basılı çift genova ile yapılır. Gerekirse rüzgar üstündeki genovaya gönder vurulur. Bu seyirde dümenin kontrolu kolaydır, riskler de asgaridedir. Ekibiniz kuvvetli ve performans istiyorsanız simetrik veya asimetrik balon ile seyredebilirsiniz.

 

Kontrolsüz Kavançanın Sebepleri ve Neden Olacağı Zararlar

Özellikle sert ve dalgalı havalarda pupa seyrinde, dümenin kontrolu zorlaşır ve ana yelken bumbasını kontrolsuz olarak bir bordodan bir bordoya geçebilir. Bunun sonucunda

1. Bumba çarptığı taktirde insanda ciddi yaralanmalara yol açar ve denize düşürebilir.
2. İkinci bir tehlike de ana yelken ıskotasının kişiyi sıkıştırmasıdır. Her ne kadar yeni teknelerde bumba yüksekliği ve boyu bu tür kazalara yol açmayacak kadar yüksekte ve/veya kısa ise de
3. kontrolsuz kavança armaya da zarar verebilir.
4. Kontrolsuz olarak bumbanın bir taraftan diğerine geçmesi yelkenin bumbayı yukarıya kaldırmasına ve pupa palangasının bağlı olduğu yerden kırılmasına neden olabilir.

Ana yelken ve Genova ile pupa seyrini sadece dalganın az olduğu ve rüzgarın kuvvetli olmadığı zamanlarda yapmak doğru olur.

1. Uzun seyirlerde ana yelkeni indirip
2. başa çift genova açmak daha doğrudur.
3. Ana yelkenle seyredilecekse bumbanın kontrolsuz kavançasını engellemek için ana yelken ıskotasını, ana yelken çarmıklara yapışıncaya kadar bırakın.
4. Genelde kullandığımız dakron yelkenler çarmıklara tamamen yaslandıklarında sürtünme ve çarpma az olacağından aşınmaları azalır ve kontrolsuz kavança olasılığı da düşer.
5. Kontrolsuz kavançadan korkarak ıskotayı kasılı tutmak aksine kavança olasılığını arttırır.
6. Pupa seyrinde bumbayı ıskota köşesinden baştaki koç boynuzuna ve sağlam mapalara bağlayın. Baştan makara ile halatı kıç havuzluğa getirmek daha doğrudur.
7. Kontrolsuz bir kavançada, ana yelken tersler ve tekneyi aşırı yatırabilir.
8. Pupa seyrinde kontrolsuz kavançayı engellemek için rüzgar fazla ise iğnecik denilen rüzgarı 180 dereceden alarak seyirden kaçınılır.
9. Dalga ve rüzgar durumuna göre 150- 170 dereceden alarak seyredilir. Bu açılarda seyir de bizi istediğimiz noktaya götürmeyeceğinden zigzaglar çizmemiz – kavança atmamız gerekir.