Yelkenli Teknelerde Seyir Türleri
Yelkenli teknelerde seyir türleri değinmeden önce bir seyir ifadesini tanımlayalım. Seyir, bir teknenin veya deniz aracının a noktasından hareketle, belli rotalar izleyerek b noktasına ulaşmak amacıyla yaptığı seferdir. Yelkenli tekneler rüzgarı tam baştan almadıkları her yöne doğru seyredebilirler. Daha dar veya daha geniş olmakla birlikte rüzgar baştan sancak veya iskeleden 45 derecenin altına düşerse yelkenle seyir olanağı kalmaz ve tekne ölü alana düşer. Teknenin ve yelkenlerin yapısına göre bu açı değişiklik gösterebilir.
Yelkenli teknelerde 3 tip ana seyirler vardır. Bunun yanında 2 tip ara seyirler vardır. Bunlar;
Ana Seyirler
- Orsa Seyri (45): Yelken üzerindeki rüzgar akışını bozmadan gidebildikleri en dar açı 45° olacak şekilde orsa seyridir. Orsa seyri en dar açı olduğu için yelkenler olabildiği kadar teknenin içine kadar çekilmiş, dalgaları baş omuzluktan aldığı ve teknenin en çok yatıklık gösterdiği seyirdir. Rüzgarın emme kuvvetinin oluşturduğu kuvvet ile tekne ilerler.
- Apaz Seyri (90): Teknenin rüzgarı bordasından, yani 90° alarak yaptığı seyre apaz seyri denir.
Apaz seyrinde tekne rüzgarı yandan aldığı için yelkenler orsaya göre daha açık olacak şekilde ayarlanır. Rüzgarın emme kuvvetinden oluşan kuvvet ile tekne ilerler.
-
Pupa Seyri (160-180) ve Ayı Bacağı (180): Teknenin rüzgarı tam kıçtan, yani 180° den aldığı seyre pupa denir. Bu seyirde rüzgarın itme kuvveti kullanılarak tekne ilerler. Tekne rüzgarı tam arkadan alıp, yelkeni itebilmesi için yelkenleri olabildiği kadar açık (tekneden uzak) kullanılır. Bu seyirde ön yelken (flok) ana yelkenin arkasında kalacağı için söner. Bu durumu engellemek için istenirse, flok ters tarafa alınarak ‘Ayıbacağı’ yapılabilir.
ARA Seyirler :
- Dar Apaz (50-80): Rüzgarın 55 ila 80 derece açı ile geldiği seyir tipidir.
- Geniş Apaz (110-150): Rüzgarın 110 ila 150 derece açı ile geldiği seyir tipidir.
Sabit yönlü bir rüzgarda, yelkenli teknelerde seyir türleri bu rüzgarı farklı alış açılarıyla sağlamış olduğu bu 5 farklı seyir türü yukarıdaki gibidir.
Yelken Seyirlerinde Kullanılan Terimler
Sancak Kontra:
Eğer rüzgar teknenin sancak tarafından geliyor ise.
İskele Kontra:
Eğer rüzgar teknenin iskele tarafından geliyor ise.
Yükselmek :
Rüzgarı önden alıp rüzgarüstüne gidiliyor ise.
Düşmek :
Rüzgarı geriden alıp rüzgaraltı yönünde gidiliyor ise.
Seyir Halindeyken Sancaktan İskeleye veya İskeleden Sancağa Dönüş
- Tramola Atmak (Volta Vurmak) :Rüzgâr üstüne dönerek yapılan kontra değişikliğidir
- Kavança Atmak ( Boci Tramola) :Rüzgâr altına dönerek yapılan kontra değişikliğidir.
